Archive | otsaila, 2008

Noiz arte izango ditugu futbolean gol fantasmak?

By on 2008(e)ko otsailak 28 in kirola

gol-fantasma.jpgAskotan izan dira futbolean “gol fantasmak“. Hauek, gainera, maiz polemika ugariren sorburu ere izan dira. Hori dela eta, futbol erakunde gorenak, hau da, FIFAk gai honen inguruan erabaki zorrotz bat hartu zuen, hau da, baloietan txipak eta zelaietan sensore moduko batzuk jartzea. Oraindik sistema hau proba moduan dago eta ez dute partida guztietan erabiltzen. Hala ere, orain dela gutxi jokatu den “mundialitoan” abian ipini da eta sistema honen babesle den FIFA oso gustura agertu da, ez bakarrik teknologia berri honek izan duen erantzunagatik, baita arazorik eman ez duelako ere.

Hala eta guztiz ere, etorkizunari begira, ez da espero lehenengo mailako partida guztietan erabiltzea; izan ere, baloietako txipak eta futbol zelaian jarri behar diren sensoreak oso garestiak baitira. Adidas etxe ezaguna eta Cairos Technologies izan dira baloia diseinatu dutenak. Azken honek esferikoaren barnean doan tresna elektronikoa egin du. Esan beharra dago, “baloi azkar eta elektroniko” bezala ezagutzen dela baloi berriztatzaile hau.

Chipa baloieanBaloi hauek duten funtzionamendua oso erraza da: futbol zelaian hainbat sensore daude. Hauek momentu oro baloia non dagoen esaten diote ordenagailu nagusi bati eta honek, gola adierazten duen marra pasatzean, seinale bat igortzen dio partiduko epaileak eramango duen erlojuari. Horrela, momentuan jakin izango du neurketako jaun nagusiak gola sartu den ala ez.

Dena den, beti gertatzen den moduan, denak ez dira sistema honen aldekoak. Aurka daudenen ustez, teknologia berri honek gaur egungo futbolak duen “giza alderdia” desagerraraziko du. Honez gain, futbola bere horretan, akats eta guzti, onartzea aldarrikatzen dute. Beraz, ez dakit teknologia berriak ala betiko sistema zaharkitua izango den onena…

Comments { 2 }

Arauak 24: -ARI (-lari), -ARIO eta -GO atzizkien erabilera

By on 2008(e)ko otsailak 26 in arauak lantzen, EGA

Jakintza

Gaurkoan, hainbat atzizkiren forma egokiaz hitz egingo dugu. Atzizkiek batzuetan buruhauste handiak ematen dizkigute: ekonomiari ala ekonomialari, gramatikari ala gramatikalari? Bada, arau gutxi batzuk menperatzea baino ez da behar hauek guztiak ondo erabiltzeko. Jarraian, aipatutako -ari/-lari bikotearen artean nola hautatu aztertuko dugu. Halaber, gaztelaniazko -ario (parlamentario) atzizkia bere horretan mailegatu behar dela ere ikasiko dugu eta, amaitzeko, izen multzokariei buruz Euskaltzaindiak arautu duenari buruzko hausnarketa egingo dugu. Prest? Goazen, bada, gaia atalez atal miatzera.

-ARI (-LARI) ATZIZKIAZ

-ari eta -lari formen arteko banaketari dagokionez:

  • -ari forma, -a bokalaz amaitzen diren izen oinarriei eransteko erabiliko da, batez ere bi silabatik gorakoak direnean: dantzari, tabernari, gramatikari, politikari, kritikari, e.a.

Hala ere, oso sartuak dauden pentsalari eta hizkuntzalari bezalako hitzak ontzat ematen dira.

  • -ia amaiera duten hitzetan, -ialari hobesten da: historialari, zientzialari, ekonomialari, e.a.

Oinarriaren kategoriari dagokionez:

  • -ari atzizkia izenekin erabiliko da, eta -le edo -tzaile atzizkiak aditzekin: hezle edo hezitzaile, ikertzaile, e.a.
  • Aditz batek adiera bat baino gehiago izan dezakeenean, ordea, zilegi izan daiteke adiera batean -le edo -tzaile erabiltzea eta -ari beste adieran: idazle/idazkari, zuzentzaile/zuzendari, zaindari/zaintzaile…

praktika

ERDAL -ARIO, EUSKARAZ -ARIO (ETA EZ -ARI)

Erdal -ario/-aire atzizkiez osatutako izen-izendondoak -ario forman, eta ez -ari forman, mailega bitez:

  • Izenetan: notario, komisario, unibertsitario, funtzionario, kortsario, mertzenario… (salbuespenak hiztegi batuan zehaztuko dira).
  • Izenondoetan: (talde) parlamentario, (sistema) planetario, (jokabide) sektario… Baina ahal dela, maileguz hartutako erdal izenondoen ordez, hobe euskal egituraren araberako ordainak erabiltzea:
      parlamentu(ko) talde (talde parlamentarioren ordez)
      planeta-sistema edo planeta sistema (sistema planetarioren ordez)
      unibertsitate(ko) aldizkari (aldizkari unibertsitarioren ordez), e.a.

-GO IZEN MULTZOKARIAK SORTZEKO

Euskaraz askotan ez dago izen multzokariaren beharrik, nahikoa da plurala erabiltzea: ikastetxe honetako irakasle eta ikasleak, herri bateko biztanleak, hizkuntza bateko hiztunak, etab.

  • Izen multzokaria beharrezkoa denean, -eria atzizkia erabiltzea gomendatzen da: langileria, gazteria, biztanleria edo bezeria.
  • -go atzizkia kasu hauetan erabiliko da:
      ofizioa, lanbidea adierazteko: artzaingoa, zurgingoa…
      -tasuna adierazteko: euskaldungoa, ahaidegoa…

[kml_flashembed movie="https://euskaljakintza.com/ariketak/arauak/go_atzizkia.swf" width="550" height="400" wmode="transparent" /]

Comments { 0 }

TELP (Taller d’Espai Lingüistic Personal) ikastaroa Ordizian

By on 2008(e)ko otsailak 24 in hitzaro

Euskaldun askori gertatzen zaizkio tentsio-guneak bizitzea euskaraz egin eta parean duenak ez dakielako, erdaraz egiteko eskatu diolako edo erantzun txar bat eman diolako. Bada, TELP (taller d’espai lingüistic personal) Ferran Suay eta Gemma Sangines psikologoek sortutako taller honen helburu nagusia egoera horiei ahalik eta modu egokienean aurre egitea da. Norbanakoaren mailan, tailerrean parte hartzen dutenentzat helburuak hauek lirateke:

  • EBPNEguneroko hizkuntza-gatazkak arrakastaz kudeatzeko tresnak eskuratzea.
  • Euskaraz egiteari lotutako deserosotasuna murriztea.
  • Euskaraz egiten dugun egoera guztietan, edozein delarik, gustura, eroso sentitzeko baliabideak eskuratzea.
  • Hizkuntza jokabide asertiboari esker gusturago egotea.
  • Gure solaskidearen hizkuntza-egoera edo hizkuntza-jarrera hobetzeko bideak ikastea.
  • Egoera desberdin bakoitzean portaera egokiena gauzatzen ikastea: ahalik eta energia gutxien gastatuz eta ahalik eta probetxu linguistiko handiena ateraz.

Helburu hauen bitartez, gizarte mailan hizkuntza jokabide eredu berriak finkatzea nahi da, eragin espantsiboa lortuz.Tailerrean landuko diren bost atal nagusiak hauek izango dira: oinarri teorikoak, ikuspegi estrategikoa, baliabideak, konbergentzia mailak eta komunikazio asertiboa.

Tailerreko hartzaile potentzialak euskaraz egiteko gogoa duten hiztunak (hizkuntza kontzientziadunak) izango dira. Ordiziarrek lehentasuna izango dute.

Bestelako ezaugarriak

  • Ordizia10 orduko ikastaroa izango da.
  • Irakaslea, Valentziako Ferran Suay psikologoa izango da.
  • Ikastaroa gaztelaniaz eta teoriko-praktikoa izango da. Lehenbiziko atalean oinarri teorikoak landuko dira eta bigarrenean, egoera komunikatibo desberdinetako baliabide praktikoak.
  • Gehienez ere 20 laguneko talde bat osatuko da.
  • Dinamizatzaile/tailer gidari bat arituko da saio guztian zehar.
    Tailerrean parte hartzen dutenei ziurtagiria banatuko zaie.

Egunak: Martxoaren 25 eta 26a
Ordutegia: 09:00-14:00Lekua: Ordiziako Gazte Lekua
Matrikularen prezioa: ordiziarrentzat, 30 euro; besteentzat, 40 euro

Plaza mugatuak direnez, izen-emate ordena errespetatuko da. Hementxe lor dezakezue izen-emate orria.

Comments { 0 }
-->